საქართველოს ვირტუალურო ზონის პირთა ასოციაციის პოზიცია საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახურის მიერ ვირტუალური ზონის პირის მოგების გადასახადით დაბეგვრის თაობაზე 2022 წლის 29 დეკემბერს გამოცემულ მეთოდურ მითითებასთან დაკავშირებით (ბრძანება N33544)
საქართველოს ვირტუალურო ზონის პირთა ასოციაციის პოზიცია საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახურის მიერ ვირტუალური ზონის პირის მოგების გადასახადით დაბეგვრის თაობაზე 2022 წლის 29 დეკემბერს გამოცემულ მეთოდურ მითითებასთან დაკავშირებით (ბრძანება N33544)
2010 წლის დეკემბერში საქართველოს პარლამენტმა მიიღო „საინფორმაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონი (სსმ, 74, 24/12/2010), რაც გულისხმობს იურიდიული პირისთვის, რომელიც ახორციელებს საინფორმაციო ტექნოლოგიურ საქმიანობას, ვირტუალური ზონის სტატუსის მინიჭებას. ამ კანონის თანახმად „ვირტუალური ზონის პირები“ თავისუფლდებიან მოგების გადასახადისგან მოგებაზე, რომელიც მათ მიიღეს პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტების შექმნით და საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიწოდებით.
გასული ათწლეულის მანძილზე შემოსავლების სამსახური ვზპ-ების მიერ შექმნილ საინფორმაციო ტექნოლოგიური პროდუქტის წარმომავლობას ეჭვქვეშ არასდროს აყენებდა და არც რაიმე სახის წინაპირობა წარუდგენია კანონით მონიჭებული საგადასახადო შეღავათის გამოყენების კუთხით. აღსანიშნავია, რომ ამ ათწლეულის მანძილზე არ მომხდარა მათ მიმართ გამოყენებული ფორმით დაბეგვრის რეჟიმის მისადაგება რომელიმე სხვა მსგავსი ტიპის კომპანიისათვის, არც რაიმე სამართლებრივი რეჟიმის ცვლილებას ქონია ადგილი საკანონმდებლო ან კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის საფუძველზე. თუმცა, 2021 წლიდან შემოსავლების სამსახურმა „ვირტუალური ზონის პირების“დაბეგვრასთან დაკავშირებული საგადასახადო მიდგომა, მოულოდნელად შეცვალა, რასაც მოყვა მასიური აუდიტები და კომპანიების რეტროსპექტულად დაჯარიმება. შემოწმების და დაჯარიმების პროცესი ახლაც გრძელდება, ზოგიერთ კომპანიაში აუდიტი მიმდინარეობს თითქმის ერთი წელია, რაც ხელს უშლის ამ კომპანიების სტაბილურ ფინქციონირებას.
შემოსავლების სამსახური და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული საგადასახადო დავების განმხილველი ორგანო – დავების განხილვის საბჭო, მიღებული გადაწყვეტილებების დასაბუთებისას ძირითადად ეყრდნობოდა შემოსავლების სამსახურის უფროსის მიერ სხვა და სხვა დროს გამოცემულ ბრძანებებს- მეთოდურ მითითებებს. კერძოდ 2021 წლის 31 დეკემბრის N42644; 2022 წლის 25 მარტის N7547; 2022 წლის 29 დეკემბრის N33544;
ყოველი ახალი მეთოდური მითითება, აუქმებდა მის წინას და ადგენდა განსხვავებულ მიდგომებს დაბეგვრის საკითხებთან დაკავშირებით, რაც ცალსახად მიუთითებს, იმაზე რომ მაკონტროლებელმა ორგანომ ამ მცირე პერიოდში არა ერთხელ შეცვალა პოზიცია ვირტუალური ზონის სტატუსის მქონე კომპანიების დაბეგვრის სამართლებრივ საფუძვლებთან დაკავშირებით. გარდა დარიცხული გადასახადებისა და სანქციებისა, ამ მდგომარეობამ დამატებითი ფინანსური და მორალური ზიანი წარმოშვა კომპანიებისთვის.
მეთუდური მითითების პირველ ვერსიაში საუბარი იყო იმაზე რომ პროდუქტი არსებითად საქართველოში უნდა ყოფილიყო წარმოებული რაც მოგვიანებით დაკორექტირდა და ამოღებულ იქნა, ასევე საუბარი იყოს იმაზე რომ ამ კომპანიების ხელფასი უნდა ყოფილიყო შემოსავლების 40%-ის შესაბამისი, რაც ასევე ამოღებული იქნა მოგვიანებით, თუმცა ამ უკანასკნელი მიდგომების ცვლილებამდე რამოდენიმე კომპანია დაჯარიმდა სწორედ ამ უკანასკნელი საფუძვლებით (მ.შ. 40%-ის ზღვარის გამოყენებით). გარდა ამისა შემოსავლების სამსახურის მეორე მეთოდური მითითების მიხედვით ვირტულალური ზონის პირის სტატუსის მქონე კომპანიების დაჯარიმების ერთ-ერთ მიზეზად დასახელებული იყო მათ მიერ გადახდილი ხელფასების საბაზრო ფასებთან შეუსაბამობა, რაც სრულიად არპროგნოზირებადი გახადა გადასახადის გამოანგარიშება ამ კომპანიების მხრიდან მრავალი მიზეზის გამო. ცნობილია რომ საგადასახადო კოდექსით ხელფასის საბაზრო ოდენობის ცნება საერთოდ არ არის განმარტებული (განმატებულია მხოლოდ საქონლისა და მომსახურების საბაზრო ფასი), აქედან გამომდინარე სრულიად გაუბარია იყო როგორ უნდა მომხდარიყო აღნიშნული საბაზრო ფასის განსაზღვრა იმ პირობებში, როდესაც შრომის ბაზარზე ასეთი კადრების ხელფასები შესაძლოა მკვეთრად განსახვავებული იყოს თანამშრომელბის დაქირავების ლოკაციების, სპეციალიზაციის და მათი კვალიფიკაციის გათვალისწინებით.
საქართველოს ვირტუალური ზონის პირთა ასოციაცია, პირველ და მეორე მეთოდურ მითითებასთან დაკავშირებით დასაბუთებულ კითხვებს და კომენტარებს მუდმივ რეჟიმში აწვდიდა შემოსავლების სამსახურს, ახდენდა ბიზნესის გამოცდილების გაზიარებას და შესაბამისი წინადადებების წარდგენას, რამაც სიცხადე შეიტანე გარკვეული საკითხების რეგულირებაში. მესამე მეთოდური მითითებით შეიცვალა მიდგომა იმასთან დაკავშირებით, თუ რა შემთხვევაში უნდა ჩაითვალოს პირის საქმიანობა საქართველოს ტერიტორიაზე განხორციელებულ საინფორმაციო ტექნოლოგიურ საქმიანობად და შესაბამისად ასეთი საქმიანობის ფარგლებში შექმნილი საინფორმაციო ტექნოლოგიები საქართველოში შექმნილად.
კერძოდ, პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტები საქართველოში შექმნილად ჩაითვლება, თუ მისი შექმნა არსებითად ხორციელდება უშუალოდ დაქირავებულ(ებ)ის ან/და რეზიდენტი დამფუძნებლ(ებ)ის მიერ, მათ შორის, შესაძლებელია ვირტუალური ზონის პირი პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტების შესაქმნელად ახორციელებდეს მომსახურების შეძენას. ამასთან, იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც პირი ქმნის საინფორმაციო ტექნოლოგიებს მხოლოდ რეზიდენტი დამფუძნებელი პირის საშუალებით და არ ჰყავს დაქირავებული შესაბამისი პროფილური განხრით პირები, ჩაითვლება, რომ მისი საქმიანობა შეესაბამება „საინფორმაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონის, ასევე, კოდექსის მოთხოვნებს და შესრულებულია კოდექსის 99-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ჟ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული მოგების გადასახადის შეღავათით სარგებლობისათვის დადგენილი მოთხოვნები. შესაბამისად, რეზიდენტ დამფუძნებელ პირზე გაცემული დივიდენდი აღარ დაექვემდებარება საგადასახადო ორგანოს მიერ ხელფასად გადაკვალიფიცირებას.
ასევე, ბრძანებაში ვკითდხულობთ, რომ თუ პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტი იქმნება უშუალოდ და არსებითად დაქირავებულ(ებ)ის მიერ, მაშინ ჩაითვლება რომ საინფორმაციო ტექნოლოგიები, რომლის მიწოდებაც მოხდა ქვეყნის გარეთ არსებითად შექმნილია საქართველოს ტერიტორიაზე. შესაბამისად, მოგების გადასახადში საგადასახადო შეღავათის მიზნებისათვის მის მიერ მიღებული წმინდა მოგების დამფუძნებელ პირებზე განაწილება, კოდექსის 99-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ჟ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, გათავისუფლდება მოგების გადასახადისაგან.
თუმცა მესამე მეთოდურ მითითებაში არ იკითხება, რომ სავალდებულოა პროგრამისტი დაქირავებულ(ებ)ის დაქირავება მოხდეს უშუალოდ საქართველოს ტერიტორიაზე, არც მათ რეზიდენტობაზე არ გვხდება მითითება, როგორც ეს განისაზღვრა დამფუძნებელი პროგრამისტის შემთხვევაში. შესაბამისად, მთელი გასული პერიოდის განმავლობაში, მაკონტროლებელი ორგანოს პოზიცია, რომ თითქოს წინამდებარე კანონის მიზნები (ქართული აიტი ინდუსტრიის განვითარება, ადგილობრივი აიტი სპეციალისტების დასაქმება და ა.შ.) უხეშად ირღვეოდა ვზპ კომპანიების მხრიდან აღმოჩნდა არასწორი. გარდა ამისა, როგორი იქნება ადგილობრივი და უცხოელი დასაქმებულების თანაფარდობასთან დაკავშირებით უწყების მიდგომა და როგორ მოხდება წარმოდგენილი დოკუმენტის იმპლემენტაცია პრაქტიკაში ჯერ უცნობია. ვფიქრობთ, მნიშვნელოვანია მივიღოთ დამატებითი განმარტებები ამ საკითხებზე.
როგორც ცნობილია, საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა შედგება საქართველოს კონსტიტუციის, საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების, საგადასახადო კოდექსის და მხოლოდ მათ შესაბამისად მიღებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებისაგან. ასევე განსაზღვრულია იერარქია საგადასახადო კანონმდებლობაში და ის კანონი, თუ კანონქვემდებარე აქტი, რომელიც იმყოფება აღნიშნული იერარქიის ზედა ნაწილში, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა საგადასახადო კანონმდებლობაში. ამ შემთხვევაში კი, გადასახადებით დაბეგვრის და მისგან განთავისუფლების წესს „საინფომრაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“ კანონის პირველი მუხლის მიხედვით ადგენს საქართველოს საგადასახადო კოდექსი. გადასახადების ადმინისტრირების დროს კი უპირატესობა ენიჭება იერარქიულად უმაღლეს საკანონმდებლო აქტს და ამ შემთხვევაში ეს არის სსკ-ი.
შესაბამისად, ასოციაციის პოზიცია საკანონმდებლო დაზუსტებასთან დაკავშირებით რჩება უცვლელი. მიგვაჩნია, რომ მხოლოდ კანონში მკაფიო და ზუსტი ჩანაწერი უზრუნველყოფს მომავალში კომპანიების სტაბილურ და შეუფერხებელ ფუნქციონირებას.